Pacjenci często nie zdają sobie sprawy z faktu, iż mogą mieć wadę zgryzu. Czasami na pierwszy rzut oka zęby wydają się proste. Problem zaś, może występować również przy ich równym ułożeniu w łuku, objawiając się nieprawidłowością w obszarze znajdującym się między szczęką górną a żuchwą. Niestety duża część naszego społeczeństwa cierpi na większe bądź mniejsze nieprawidłowości zgryzowe. Wada zgryzu jest zaburzeniem w budowie i w czynnościach narządów jamy ustnej. Może obejmować zęby, łuki zębowe oraz ich wzajemne relacje. Zauważymy wtedy: krzywe zęby, zęby wyrastające poza łukiem zębowym lub łuki zębowe niedopasowane do siebie nawzajem. Jeśli nieprawidłowy układ łuków zębowych jest powiązany z nieprawidłowościami w budowie kości, w rysach twarzy może być widoczna asymetria, cofnięcie lub wysunięcie brody. Szczęka i żuchwa odgrywają w jamie ustnej równie ważną rolę, jak zęby. Od ich prawidłowej budowy i właściwego ustawienia zależy nasz wygląd oraz zdolność komfortowego i efektywnego przeżuwania pokarmów, mówienia i oddychania. Zaburzać te czynności może wiele wad zgryzu, w tym szczególnie przodozgryz.
Czym jest przodozgryz?
Przodozgryz dotyka tylko niewielkiej grupy ludzi. Stanowi niewielką część wszystkich wad bo jedynie 9%. Nazywany jest również doprzednią wadą zgryzu. Charakteryzuje się wysunięciem żuchwy, czyli dolnego łuku względem górnego łuku zębowego czyli szczęki . W efekcie tej nieprawidłowości dolne siekacze i kły mogą zachodzić na górne, przez co dolna warga staje się charakterystycznie wychylona, a bruzda wargowo–bródkowa wygładzona. W związku z tym, pacjenci dotknięci tą wadą mają znacznie wysuniętą brodę do przodu. Warto zwrócić uwagę, że wiążę się to z defektem estetycznym, który nadaje twarzy surowy wyraz i wklęsły profil. Nie jest to tylko problem wizualny, bowiem przodozgryz przede wszystkim objawia się poważnym zaburzeniem funkcjonalności narządu mowy i żucia, który może skutkować trudnościami w jedzeniu i mówieniu.
Przyczyny przodozgryzu
Wspólną cechą wszystkich przodozgryzów jest ustawienie się przednich zębów dolnych przed górnymi. W związku z tym osoby dotknięte tą wadą miewają problem z żuciem, a także odgryzaniem pokarmów.
Przodozgryz u dziecka często ma przyczynę środowiskową lub genetyczną. Jeśli rodzic miał taką wadę zgryzu, istnieje prawdopodobieństwo, że dziecko ją odziedziczy. Na ukształtowanie zgryzu mają wpływ także nawyki. Należy zwrócić szczególną uwagę, że przodozgryz może powstać przez zbyt wysokie układanie do snu niemowlaka (chodzi tutaj o odgięcie głowy do przodu). Maluch odruchowo przesuwa wtedy głowę oraz język do przodu, przez co dochodzi do niewłaściwego ustawienia żuchwy. Mięśnie wysuwające żuchwę mają wtedy przewagę nad tymi odpowiadającymi za jej cofanie. Ponadto nawyki takie jak ssanie kciuka, wargi dolnej albo języka też mają negatywny wpływ na rozwój zgryzu.
Bezpośrednią przyczyną przodozgryzu może być rozszczep podniebienia, a także przerost migdałków podniebiennych. W takim przypadku odruchowo dziecko zaczyna wysuwać żuchwę do przodu, aby ułatwić sobie swobodne oddychanie przez nos. Znaczenie ma nawet przedwczesna utrata mlecznych siekaczy. Wada ta może się również wiązać z różnymi chorobami, takimi jak achondroplazja, zespół Downa, zespół Aperta czy też zespół Crouzona.
Leczenie przodozgryzu
Leczenie przodozgryzu zależy w dużej mierze od wieku pacjenta. Głównym elementem i podstawą leczenia przodozgryzu jest aparat ortodontyczny. Stosuje się go zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Dokładny sposób leczenia przodozgryzu aparatem ortodontycznym ustalany jest indywidualnie w przypadku każdego pacjenta.
Leczenie przodozgryzu u dzieci
Głównym Celem leczenia przy doprzedniej wadzie zgryzu jest zahamowanie niewłaściwego wzrostu żuchwy z jednoczesnym pobudzeniem wzrostu szczęki. U dzieci uzyskujemy efekty leczenia aparatem ortodontycznym wyjmowanym. Dodatkowo ortodonta zaleca wykonywanie przez dziecko ćwiczeń, które polegają na cofaniu żuchwy do prawidłowego położenia.
Zdejmowany aparat ortodontyczny ma za zadanie stopniowo przesuwać do przodu górne zęby względem dolnych. Leczenie przynosi dobre efekty, jeśli dziecko stosuje się do zaleceń ortodonty, a sam aparat został dobrany indywidualnie.
Leczenie przodozgryzu u dorosłych
Jeśli przodozgryz występuje u dorosłych, leczenie musi przebiegać za pomocą aparatu ortodontycznego stałego. W związku z tym, że kości szczęki oraz żuchwy zakończyły już swój wzrost, niemożliwe jest ich kształtowanie przy pomocy aparatu zdejmowanego. W sytuacjach kiedy przypadek okaże się szczególnie trudny (zarówno u dorosłego, jak i u dziecka) najczęściej gdy wada ma podłoże genetyczne konieczne może być leczenie operacyjne.
Współczesna ortodoncja daje możliwość leczenia nawet bardzo zaawansowanych przypadków przodozgryzu. Najważniejsze jest aby dokonać właściwej diagnozy i dobrać indywidualne leczenie najbardziej korzystne dla pacjenta.