Endodoncja jest dziedziną stomatologii, która zajmuje się rozpoznawaniem oraz leczeniem chorób miazgi zęba, jak również tkanek okołowierzchołkowych. Ząb człowieka ma bowiem skomplikowaną budowę. Składa się on z tkanek twardych oraz tkanki, która je odżywia — czyli miazgi. Miazga jest żywą tkanką, która jest zbudowana z bogato unaczynionej i unerwionej tkanki łącznej typu embrionalnego.
Położona najbardziej wewnętrznie w stosunku do twardych struktur zęba — w komorze miazgi, a także w kanałach korzeniowych. Pełni funkcję odżywczą dla twardych tkanek zęba, jednak umożliwia ona też zachodzenie procesów obronnych, naprawczych, a także odbieranie bodźców czuciowych i bólowych.
Leczenie endodontyczne jest konieczne w przypadku, gdy miazga zęba ulegnie zapaleniu nieodwracalnemu (pulpopatii nieodwracalnej) z miazgą żywą zainfekowaną, lub taką, która uległa całkowitemu obumarciu lub rozpadowi zgorzelinowemu, a także z wysiękiem ropnym, czy z ogniskami martwicy. W celu ochrony tkanek okołowierzchołkowych i całego zęba konieczne jest wtedy usunięcie zmienionej zapalnie lub martwiczo miazgi koronowej, jak i korzeniowej. Dokładne oczyszczenie zęba ze zmienionych patologicznie tkanek oraz płukanie preparatami chemicznymi pozwala na pozbycie się wszelkich bakterii z zęba. Mimo tego, że ząb po leczeniu endodontycznym jest martwy, ponieważ została usunięta odżywiająca go miazga, jest on w stanie pełnić swoje funkcje w jamie ustnej jeszcze przez wiele lat. Z tego względu, jeśli istnieje taka możliwość, leczenie endodontyczne jest zdecydowanie korzystniejsze od ekstrakcji zęba.
Leczenie kanałowe, czyli inaczej leczenie endodontyczne polega na całkowitym usunięciu miazgi po zastosowaniu znieczulenia, a następnie biomechanicznym i chemicznym opracowaniu kanałów oraz szczelnym ich wypełnieniu. Leczenie endodontyczne powinno zawsze być poprzedzone wykonaniem zdjęcia RTG lub tomografii, które pozwolą na trafną diagnostykę, zapoznanie się z anatomią danego zęba oraz określenie zasięgu zmiany. Takie postępowanie pozwala na odpowiednie zaplanowanie leczenia kanałowego i zwiększa szanse na jego poprawne przeprowadzenie. Leczenie endodontyczne powinno przebiegać pod kontrolą mikroskopu, który pozwala na dostrzeżenie szczegółów kanału i precyzyjne jego opracowanie oraz wypełnienie. W nowoczesnej endodoncji stosuje się różnego rodzaju narzędzia kanałowe, zarówno ręczne, jak i maszynowe. Po całkowitym wypełnieniu kanału korzeniowego konieczne jest ponowne wykonanie zdjęcia RTG, aby sprawdzić, czy wypełnienie zostało wykonane poprawnie. Takie postępowanie pozwala zminimalizować ryzyko różnego rodzaju powikłań wynikających np. z niedopełnienia kanału. Prawidłowo przeprowadzone leczenie endodontyczne w zależności od danego przypadku pozwala na wygojenie się rany po ekstyrpacji miazgi, przekształcenia się w tkankę bliznowatą oraz obliteracji otworu szczytowego, co zapobiega przechodzeniu patogennych bodźców z jamy zęba do tkanek okołowierzchołkowych w przyszłości lub do wygojenia się zmian ziarninowych, a nawet torbieli.
Podczas leczenia endodontycznego używa się wielu rodzajów narzędzi. Każde z nich ma inne zastosowanie i właściwości, dzięki czemu można dostosować ich wybór do różnych sytuacji klinicznych.
Narzędzia do odszukiwania ujść kanałowych i ich poszerzania
W tym celu wykorzystywane są zgłębniki endodontyczne oraz narzędzia ręczne zwane poszukiwaczami (finders). Zgłębniki endodontyczne są znacznie dłuższe od standardowych zgłębników stomatologicznych i są najczęściej używane w przypadku trudnych do oceny za pomocą samego mikroskopu ujść kanałów. Poszukiwacze natomiast są zbudowane podobnie do standardowych narzędzi kanałowych, jednak są wyjątkowo cienkie, mocne i wytrzymałe, dzięki czemu ułatwiają odnalezienie i wstępne opracowanie ujścia kanału. Typowymi narzędziami do poszerzenia ujść kanałowych są także wiertła typu Gates-Glidden, Largo oraz Pesso. Są to wiertła na dłuższym trzonku, które pozwalają na szybkie poszerzenie ujścia kanału i uzyskania dobrej widoczności oraz dostępu do dalszych jego części.
Narzędzia do usuwania miazgi
W tym celu mogą być stosowane miazgociągi, czyli specjalne narzędzia ze spiralnie ułożonymi na trzonku ząbkami. Są one zwrócone w kierunku uchwytu, dzięki czemu można nimi efektywnie usunąć miazgę korzeniową. Mogą one być z powodzeniem zastąpione także innymi narzędziami, np. pilnikami.
Narzędzia do ręcznego opracowania kanałów
Najczęściej stosowanymi narzędziami z tej grupy są poszerzacze oraz pilniki. Poszerzacze wykonane są ze skręconego drutu o trójkątnym przekroju. Pilniki mają budowę bardzo podobną do poszerzaczy, jednak charakteryzuje je znacznie gęstszy skręt. Z tego powodu poszerzacze najlepiej sprawdzają się podczas wykonywania ruchów obrotowych, a pilniki są znacznie bardziej efektywne podczas wykonywania ruchów piłowania.
Maszynowe systemy endodontyczne
W endodoncji często narzędzia ręczne są zastępowane narzędziami maszynowymi, które pozwalają znacznie przyspieszyć i ułatwić pracę lekarza dentysty. Są to narzędzia na specjalne mikrosilniki o niskich obrotach, które pozwalają na bezpieczną pracę nawet w zakrzywionych kanałach. Części robocze narzędzi maszynowych mają często bardzo podobną budowę do tradycyjnych narzędzi ręcznych, lecz występują także w wielu innych wariantach.
Narzędzia do wypełniania kanałów
Narzędziami stosowanymi do wypełniania kanałów metodą kondensacji gutaperki są upychacze i rozpychacze. Rozpychacze mają ostre zakończenie i służą do kondensacji bocznej gutaperki, natomiast upychacze są ścięte na płasko i są używane do kondensacji pionowej.
Wymienione narzędzia są narzędziami najbardziej podstawowymi, jednak mogą one występować w wielu wariantach i innych rodzajach. Każdy lekarz dentysta sam dobiera najbardziej wygodne dla niego narzędzia, które pozwalają na komfortową i bezproblemową pracę.
Podsumowując, leczenie endodontyczne z zastosowaniem nowoczesnych technik oraz narzędzi jest leczeniem bezpiecznym i w zdecydowanej większości przypadków pozwala na uratowanie zęba przed ekstrakcją i zachowanie jego funkcjonalności jeszcze przez wiele lat. Właśnie dlatego, jeśli lekarz dentysta zadecyduje o konieczności przeprowadzenia leczenia kanałowego, nie należy się go obawiać, ponieważ bardzo często jest to najlepszy wybór dla pacjenta.
Zapraszamy do zapoznania się z naszym cennikiem.
Na naszych profilach społecznościowych na Facebooku i Instagramie codziennie umieszczamy nowe przemiany Naszych Pacjentów.